Łódzcy ratownicy medyczni walcząc z aktualną pandemią zachowują restrykcyjne procedury bezpieczeństwa. Każdy ambulans po przewiezieniu pacjenta z objawami choroby zakaźnej poddawany jest starannej dezynfekcji. Modelowy Punkt Dekontaminacji działa w Wojewódzkiej Stacji Ratownictwa Medycznego w Łodzi od pierwszych dni epidemii.

Punkt Dekontaminacji mieści się przy ulicy Wareckiej 2 i obsługuje nie tylko ambulanse należące do WSRM. Trafiają tam wszystkie zespoły ratownictwa medycznego z terenu naszego województwa, które przewiozły pacjentów do szpitala zakaźnego w Łodzi lub szpitala jednoimiennego w Zgierzu. Dezynfekcji poddawane są także specjalne zespoły transportu sanitarnego przewożące pacjentów z podejrzeniem choroby zakaźnej oraz zespoły pobierające wymazy do badań na obecność koronawirusa.

Dwie strefy: czerwona i zielona

W Punkcie Dekontaminacji wyznaczono dwie strefy: brudną oraz czystą. Strefa brudna (inaczej skażona lub czerwona) jest miejscem, w którym przebywają zespoły przed procesem dezynfekcji oraz w jego trakcie. W strefie tej personel obsługujący punkt porusza się wyłącznie w kombinezonach ochronnych oraz maskach filtrujących. Strefa czysta (inaczej zielona) jest natomiast obszarem, w którym przebywa personel po zakończeniu dekontaminacji. Mieści się tam nie tylko pomieszczenie dla pracowników punktu ale również węzeł sanitarny, magazyn środków ochrony osobistej oraz namiot socjalny. To w nim ratownicy medyczni oczekując na dezynfekcję ambulansu mając możliwość wypicia ciepłej kawy lub herbaty.

Obie strefy są oddzielone od siebie. Na zewnątrz wykorzystano w tym celu metalowe barierki oraz specjalne piktogramy. Wewnątrz budynku natomiast strefy zorganizowano w ten sposób, że przejście z obszaru brudnego do obszaru czystego możliwe jest wyłącznie przez śluzę sanitarną.

Rys. 1) Od lewej: bariery oddzielające strefy na zewnątrz, przejście pomiędzy strefami wewnątrz budynku przez śluzę sanitarną, oznakowanie strefy czystej (fot. WSRM)

Proces dezynfekcji

Zespół po dotarciu do Punktu Dekontaminacji zatrzymywany jest przed bramką wjazdową przez wyznaczonego pracownika punktu. Jego zdaniem jest przekazanie odpowiednich instrukcji zespołowi, ustalenie kolejności dekontaminacji oraz wskazanie miejsca jej wykonania. Następnie zespół wjeżdża do wyznaczonego garażu. Na jego ścianach z znajdują się odpowiednie piktogramy wskazujące kierunek poruszania się. Po opuszczeniu ambulansu ratownicy medyczni przechodzą w kombinezonach ochronnych do śluzy sanitarnej.

Rys. 2) Od lewej: zespół oczekujący przed wjazdem do Punktu Dezynfekcji, koordynator punktu udzielający instrukcji zespołowi z bezpiecznej odległości (fot. WSRM).

Rys. 3) Oznakowanie Punktu Dekontaminacji (fot. WSRM)

Śluza sanitarna jest urządzeniem w formie zabudowanej kabiny. Personel po wejściu do niej staje na specjalnej macie nasączonej środkiem wirusobójczym. Następnie osoba jest spryskiwana preparatem dezynfekcyjnym o wysokiej skuteczności. Jest on rozpylany za pomocą kilkunastu dysz, co daje pewność pokrycia środkiem całej powierzchni kombinezonu ochronnego. Po opuszczeniu śluzy ratownicy medyczni stają w żółtych, pompowanych basenach, które zapobiegają rozlewaniu po posadzce użytego preparatu dezynfekcyjnego, który ścieka z kombinezonów. To tutaj personel zdejmuje środki ochrony osobistej. Z tego względu nad basenami znajduje się tablica opisująca szczegółowo proces zdejmowania kombinezonu. Pomocy udziela również personel Punktu Dekontaminacji.

Rys. 4) Śluza sanitarna oraz jej działanie (w tle widoczna śluza zapasowa) (fot. WSRM)

W łódzkim Punkcie Dekontaminacji personel przygotowany jest na konieczność jednoczesnej dekontaminacji większej liczby osób. Z tego względu oprócz śluzy sanitarnej posiadamy również zapasową wojskową śluzę dekontaminacyjną (rys. 4: zdjęcie po lewej, drugi plan). Jest to pompowana powietrzem kabina ze zraszaczami. Jej działanie jest niemal identyczne do wykorzystywanej codziennie śluzy sanitarnej.

Rys. 5) Od lewej: tablica informacyjna z instrukcją zdejmowania kombinezonu, obie śluzy dekontaminacyjne, pracownik Punktu Dekontaminacji podczas przyjmowania kolejnego zespołu (fot. WSRM).

Rys. 5) Strefa czysta. Od lewej: przyłbice ochronne gotowe do wydania wydania po dezynfekcji, maski pełnotwarzowe po dezynfekcji (fot. WSRM).

Po zdjęciu środków ochrony osobistej ratownicy medyczni przechodzą na drugą stronę pomieszczenia aby umyć i zdezynfekować ręce. Po wykonaniu tej czynności proces dekontaminacji personelu jest zakończony. Ratownicy medyczni w strefie czystej pobierają nowe środki ochrony osobistej: kombinezony ochronne, maski ochronne, rękawice z długim mankietem oraz ochraniacze obuwia. Następnie mogą odpocząć w namiocie socjalnym gdyż dezynfekcją wnętrza ambulansu zajmuje się specjalnie przeszkolony personel.

Rys. 5) Strefa czysta. Od lewej: wydawanie środków ochrony osobistej, ogrzewany namiot socjalny.

Dezynfekcji dokonuje przeszkolony personel

W naszej firmie dezynfekcji ambulansów dokonują nie ratownicy medyczni lecz specjalnie przeszkoleni pracownicy Punktu Dekontaminacji. Wyszliśmy z założenia, że tylko taki model gwarantuje pełną powtarzalność procesu, zachowanie restrykcyjnych procedur bezpieczeństwa oraz ogranicza ryzyko ekspozycji personelu medycznego.

Proces dekontaminacji ambulansów jest zgodny z aktualnymi zaleceniami Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz opiniami Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny. Rozpoczyna się od przewietrzenia wnętrza ambulansu oraz usunięcia wszelkich jednorazowych elementów wyposażania lub przypadkowo pozostawionych rzeczy, z którymi miała styczność osoba chora. Następnie na powierzchnie ścian i sprzętu nanoszony jest środek dezynfekcyjny o szerokim spektrum działania, który oprócz właściwości wirusobójczych wykazuje również działanie prątkobójcze, bakteriobójcze oraz grzybobójcze. Podczas całego procesu pracownicy Punktu Dekontaminacji zwracają szczególną uwagę na pokrycie środkiem dezynfekcyjnym wszelkich elementów wyposażenia ambulansu, które mogły mieć kontakt z osobą chorą lub członkami zespołu ratownictwa medycznego. Można tu wymienić nie tylko nosze transportowe, klamki, przyciski, uchwyty ale również kierownicę, kokpit, dźwignię zmiany biegów czy hamulca ręcznego.

Rys. 6) Opis poszczególnych etapów procesu dekontaminacji (WSRM)

Stosowane do dezynfekcji środki posiadają potwierdzone działanie nie tylko wirusobójcze ale również prątkobójcze, bakteriobójcze oraz grzybobójcze. Wśród preparatów o tak szerokim spektrum działania wymieniany jest 1,5% roztwór podchlorynu sodu, który pełne działanie biobójcze uzyskuje po 15-20 minutach ekspozycji na dezynfekowanych powierzchniach. Natomiast w przypadku powierzchni wrażliwych na działanie chloru stosowane są środki zawierające w swym składzie alkohole: 70% etanol, 45% propanol lub alkohol izopropylowy.

Aby mieć pewność, że unieczynnione zostają wszystkie groźne dla zdrowia mikroorganizmy – nawet te znajdujące się w trudno dostępnych przestrzeniach – używamy specjalnych zamgławiaczy. Są to niewielkich rozmiarów przenośne urządzenia, które po włączeniu rozbijają cząstki zawartego preparatu dezynfekcyjnego na mikrokrople. Powstała w ten sposób mgła osiada nawet w najskrytszych zakamarkach ambulansu. Po kolejnych 20 minutach ekspozycji środka proces dezynfekcji jest zakończony a wnętrze karetki wymaga wywietrzenia oraz umycia detergentem.

Rys. 6) Plan schematyczny: 1 – brama wjazdowa z portiernią (przed brama wjazdową parking dla zespołów oczekujących); 2 – wjazd do pomieszczenia dekontaminacyjnego ze strefy brudnej; 3 – wyjazd z pomieszczenia dekontaminacyjnego po zakończeniu procesu; 4 – ciąg komunikacyjny w strefie zielonej; 5 – pomieszczenie socjalne dla pracowników Punktu Dekontaminacji (na bazie kontenera mieszkalnego); 6 – pomieszczenie izolacyjne (na bazie kontenera mieszkalnego); 7 – pomieszczenie sanitarne; 8 – magazyn środków ochrony osobistej (na bazie kontenera mieszkalnego); 9 – pomieszczenie socjalne dla ZRM (na bazie namiotu wojskowego).

Możliwość izolacji pracownika w przypadku ekspozycji

Do ekspozycji członków zespołu ratownictwa medycznego może dojść w przypadku rozpoczęcia udzielania świadczeń zdrowotnych osobie z objawami zakażenia bez należnych środków ochrony osobistej lub w przypadku uszkodzenia kombinezonu ochronnego. W takich sytuacjach w Punkcie Dekontaminacji istnieje możliwość czasowej izolacji ratowników medycznych w specjalnie przygotowanych do tego celu pomieszczeniach. Zostały one utworzone na bazie kontenerów mieszkalnych z pełnym węzłem sanitarnym. Personel zespołu może w nich przebywać do czasu uzyskania informacji o wynikach badań wirusologicznych pacjenta, któremu udzielano pomocy podczas ekspozycji.

Rzecz jasna ratownicy medyczni, którzy muszą przebywać w pomieszczeniach do izolacji mają zapewnione wyżywienie, którego organizacją zajmuje się pracownik socjalny. W przypadku takiej potrzeby zapewniamy również opiekę psychologa zakładowego.

Rys. 7) Zdjęcie po lewej: kontenery mieszkalne (od lewej: pomieszczenie dla pracowników Punktu Dezynfekcji, pomieszczenie izolacji, kontener sanitarny, magazyn środków ochrony osobistej). Środkowe zdjęcie: wnętrze kontenera izolacyjnego. Zdjęcie po stronie prawej: widok na wjazd do punktu od strony obszaru oczekiwania (fot. WSRM).

Gwarancja bezpieczeństwa

Po zakończeniu procesu dekontaminacji karetka zostaje przekazana zespołowi ratownictwa medycznego, który przystępuje do realizacji kolejnych zleceń wyjazdu. Zachowanie wszystkich procedur gwarantuje, że ambulanse opuszczające Punkt Dekontaminacji są wolne od wszelkich drobnoustrojów. Gwarantuje to bezpieczeństwo nie tylko naszym pacjentom ale również personelowi zespołów ratownictwa medycznego.